» Po obiedzie zaczynały się pląsy, taniec i mazur na przemian. A tak i młodzież, i sędziwi bawili się, a kielichy ciągle chodziły, że aż miło. Zabawy były niewinne, szczere; każden serce na ustach nosił i nikt się nie bał jego okazywać, bo nikt nie miał powodu z niego się wstydzić. Kiedyśmy w poufałej kompanii zaczynali przy kielichu śpiewać kociurbychę, to kiedy przychodziło do ostatniej zwrotki: "Kardasz, kardasz nad kardaszami!", a hukniem razem: "Kochajmy się!" - to nie było czcze słowo, ale można było być pewnym, że jeden dla
wszystkich, a wszyscy dla jednego choć w czyściec. Otóż tak to było i w Omniewiczach. Mocarze świata zazdrościliby szlachcicowi polskiemu, żeby byli świadkami, jak umiał i siebie, i gości bawić na łonie równości. https://literat.ug.edu.pl/soplica http://biblioteka.kijowski.pl/rzewuski%20henryk/pami%B9tki%20soplicy |
"Kardasz, kardasz nad
Kardaszami!" Henryk Rzewuski Pamiątki J Pana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego » Przy obiedzie po pierwszych potrawach zaczęto kielichem się bawić. Kielich mały kolejno zaczął obchodzić; jedni winem, drudzy miodem zdrowia rozmaite pili. U stołu gospodarz zaczął od JW. kasztelana Jeleńskiego i pił w ręce chorążego Rdułtowskiego, a wkrótce potem w ręce kasztelana spełnił za zdrowie chorążego; potem kasztelan zaczął zdrowie gospodarskie, chorąży gospodyni, a gospodarz w znowu rozmaitych zasłużonych a przytomnych obywatelów: i z rąk do rąk kielichy szły, a każdy skrupulatnie swój wypełniał, bez wylewania na ziemię, bez zafarbowania wody i innych tym podobnych obłud, jakie się później rozmnożyły, nim przyszło do tego, że gościa, bogdajby najzacniejszego, przyjmuje się bez picia jego zdrowia, co ma być dowód, że teraz większa grzeczność jak za naszych czasów! |
Etymologia nazwiska
K a r d a s z
Na terenie Polski już w 1580 roku pojawia się nazwa osobowa Kardasz:
• K. Rymut wywodzi ją od staropolskiego kardasz „pobratymiec, brat” lub kurdesz „pieśń biesiadna”.(zob. Nazwiska Polaków. Słownik etymologiczno -motywacyjny, t. I, s. 378).
***
Nieco szerszą definicję kurdesza podaje tzw. Słownik warszawski (t. II, s. 328, 641-642):
1. kierdasz, kardasz - brat, krewny, pobratymiec, jedno plemiennik („Kierdaszów tatarskich często łby krwawili”),
2. piosnka przy kielichu i dobrej ochocie śpiewana, ulubiona niegdyś w całej Polsce (każda zwrotka kurdesza kończyła się słowami: „skoro się przytknie ręka do butelki, znika natychmiast smutek serca wszelki; wołajmy tedy, dzwoniąc kieliszkami; Kurdesz, Kurdesz nad kurdeszami”),
3. dawny taniec polski. Słownik podaje, iż wyraz pochodzi z tureckiego kardasz, karyndasz „brat”.
***
Osoby o takim nazwisku odnotowuje J. Bubak (zob. Słownik nazw osobowych i elementów identyfikacyjnych Sądecczyzny, cz. I A-M, Kraków 1992, s. 272) - Alberto Kardasz 1581, Kardas sukiennik 1603, Voicziech Kardas Sukiennik z Sącza.
http://www.ornatowski.com/
***
„Kurdesz. Tak Polacy nazywali dobrego przyjaciela i towarzysza biesiady, wyraz ten przyjąwszy od Turków i Tatarów podczas ciągłych ze Wschodem stosunków. Po turecku kardasz znaczy brat (...)”
Encyklopedia staropolska ilustrowana,
druk P. Laskauere i W. Babickiego, 1902, tom 3, s. 11
***
„(...) Wyraz kurdesz nie odnosi się (...) do zawartości butelki (przypomnijmy przy okazji, że chodzi o butelkę miodu, nie wódki). Jest to po prostu okrzyk, którego treść już w XVIII wieku nie była pewnie wyraźnie rozumiana. Pochodzenie wyrazu jest tureckie: kardasz po turecku znaczy >>brat<<, forma oboczna na gruncie polskim była kierdasz (...)”
Poradnik językowy, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1949, Wydania 74-95, s. 31
***
Nazwisko: Kardasz
1. Polski (Kardasz), czeski i słowacki (Kardaš): od starosłowiańskiego znaczenia wyrazu
„brat” lub „krewny”, prawdopodobnie oznaczające członka młodszego oddziału ważnego
rodzina szlachecka.
2. Być może także grecki, zredukowana forma Kardassis ‘brat’, z tureckiego kardaş
„brat, towarzysz” lub od patronimicznej pochodnej tego słowa, np. Kardassaki, Kardassiadis, Kardassopoulos.
Słownik amerykańskich nazwisk , Oxford University Press, ISBN 0-19-508137-4
***
A. Brückner powiada, że słowo kardasz przypuszczalnie pochodzi z tureckiego i tatarskiego ‘brat, krewny’
zob., Słownik etymologiczny języka polskiego, przedruk z I wydania, Warszawa 1974 s.220
***
W Sandomierzu w historii Bazyliki Katedralnej jest zapis
„ciężko chory JAN Kardasz został uzdrowiony przez błogosławionego Wincentego Kadłubka i świadczy o tym srebrna tabliczka u „grobu zawieszona” a działo się to w XVII wieku
***
Kardasz, kierdasz, po turecku brat, druch. Używali też Polacy niekiedy wyrazu „kardasztwo“ w znaczeniu braterstwa, przyjaźni. „Szkardasztwo“ znaczyło pobratymstwo. Birkowski mówi „Tatarowie zalecali się z kardasztwem swym i braterstwem.“ W Stryjkowskim czytamy:
„Z małego wielkie państwo męstwem rozszerzyli,
A kierdaszów tatarskich często łby krwawili.“
https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska
***
Kurdesz. Tak Polacy nazywali dobrego przyjaciela i towarzysza biesiady. Wyraz ten przyjęli od Turków i Tatarów podczas ciągłych ze Wschodem stosunków. Po turecku kardasz znaczy brat i używa się w znaczeniu towarzysza. Polacy przekształcili to na kordasz, kierdasz i kurdasz, a kardastwem nazywali niekiedy przyjaźń, braterstwo, kamractwo. Do najpopularniejszych wesołych piosnek towarzyskich drugiej połowy XVIII wieku należała nazwana „Kurdeszem“ od tego, że każda jej strofka kończyła się wierszem „Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!“ Autorem tej piosnki był ks. Franciszek Bohomolec (ur. r. 1720 † 1784), uczony i niepospolitych zasług Jezuita, pierwszy w XVIII wieku autor komedyi polskich, założyciel pism peryodycznych (Monitora), wydawca kronik polskich, autor, tłumacz, dobroczyńca uczącej się młodzieży, jeden z najgorliwiej rozbudzających z uśpienia oświatę i literaturę polską. Był człowiekiem wesołym i towarzyskim. W gronie przyjaciół improwizował i układał pieśni. Lubili go wszyscy i poważali, bo przy wesołości i dowcipie nigdy nikomu nie ubliżył. On to na jednym z czwartkowych obiadów u króla Stanisława powiedział raz piękną improwizacyę p. t. „Pochwała wesołości“, na co mu Krasicki zaimprowizował odpowiedź i zakończył wiwatem: „Niech żyją Bohomolce!“ Bohomolec przyjaźnił się z Grzegorzem Łyszkiewiczem, zacnym kupcem warszawskim, którego dom słynął gościnnością jego małżonki Anny, a piwnica starym węgrzynem. U Łyszkiewicza to na jednem z zebrań przyjacielskich ułożył Bohomolec piosnkę dziewięciozwrotkową poczynającą się od słów:
Każ przynieść wina mój Grzegorzu miły,
Bogdaj się troski nam nigdy nie śniły,
Niech i Anulka tu zasiądzie z nami,
Kurdesz, kurdesz nad kurdeszami!
Piosnka ta podobała się wszystkim ludziom wesołym, a zwłaszcza palestrantom, w dni kilka obiegła całą Warszawę, a potem wszystkie zakątki kraju od Karpat do Dźwiny. Najdłużej cieszyła się popularnością na Litwie, jako hasło biesiadniczego bratania się.
https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/2182/edition/3738/content
/
***
Formy gramatyczne- alfabetycznie:
Kardasz; Kardasza; Kardaszach; Kardaszami; Kardaszem; Kardaszom; Kardaszów; Kardaszowi; Kardaszowie; Kardaszu
DOKUMENTY ŹRÓDŁOWE
istnienia Rodu Kardasz Ów
KARDASZOWIE RODZILI SIĘ W następujących MIEJSCOWOŚCIACH
* Lwów
*Zaródka pow. Żółkiew
*Zameczek koło Żółkwi
*Nowosiółki
*Zgorzelec
*Gliwice
* Lwów
*Zaródka pow. Żółkiew
*Zameczek koło Żółkwi
*Nowosiółki
*Zgorzelec
*Gliwice
ARCHIWALNE DOKUMENTY ŹRÓDŁOWE
w Księgach Parafii Św. Anny
we L W O W I E
|
LINIA T E O D O R A
LINIA K A R O L I N Y
LINIA T A D E U S Z A
L I N I A J Ó Z E F A
PRYWATNE SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE
MĘSKIE
w PRZEMYŚLU
NAUCZYCIELSKA PRACA JÓZEFA
przed II WOJNĄ ŚWIATOWĄ
NAUCZYCIELSKA PRACA JÓZEFA
w latach
RODZINA JÓZEFA KARDASZA
ALBUMY
R
O
D
Z
I
N
Y
JÓZEFA I MARII
KARDASZÓW
R
O
D
Z
I
N
Y
JÓZEFA I MARII
KARDASZÓW